Mieszanka kolorów podstawowych – niebieskiego i czerwonego daje nam piękny kolor purpurowy. Ten podobny do fioletu kolor może mieć różne odcienie i nasycenie, w zależności od ilości składowych kolorów.
Odcienie koloru purpurowego
Ponieważ purpurę tworzy się z dwóch kolorów, w zależności od proporcji możemy uzyskać różne odcienie. Mamy więc fioletowy – kolor o wyraźnym niebieskim tonie. Ten z wyraźnym czerwonym tonem często określany jest jako malinowy bądź magenta. Ten klasyczny kolor purpurowy to odcień pośredni między fioletowym a malinowym. Mamy również szarofioletowy liliowy kolor, który jest pastelowym odcieniem purpury z wyraźnymi tonami szarym i niebieskim.
Inne odcienie purpury to np. fuksja, amarant, burgund, ciemna czerwień fioletowa oraz oberżyna.
Kolor purpurowy – kod HEX i RGB
W kodzie szesnastkowym HEX purpurę zapisuje się jako: #800080. Natomiast w zapisie RGB purpura występuje jako RGB: 128, 0, 128. Jest to nasycony i głęboki odcień tego koloru. W angielskim ten odcień nosi nazwę Patriarch Color i składa się głównie z czerwonego.
Purpurowy HEX #800080
Znaczenie koloru purpurowego
Purpurę trudno było uzyskać, dlatego był to kolor zarezerwowany tylko dla królów, książąt oraz władzy kościelnej. Z tego powodu często kojarzony jest z majestatem, bogactwem i prestiżem. W niektórych kulturach kolor purpurowy symbolizuje mądrość, duchowość i połączenie z boskością. W buddyzmie i hinduizmie jest to kolor duchowych nauczycieli.
Kolor purpurowy kojarzy się z tajemniczością, ponieważ jest niezwykle rzadko spotykanym kolorem w naturze. W dawnych czasach purpurę uzyskiwano z drogocennych składników. W starożytności barwę purpurową uzyskiwano ze ślimaków lub żab, a w późniejszych czasach ze związków metali takich jak miedź czy złoto. Dlatego purpura kojarzyła się z rzemiosłem artystycznym, wysoką jakością i zamożnością.
Jak pozyskiwano kolor purpurowy?
Trudny i kosztowny proces wytwarzania barwnika wyglądał następująco. Na początku trzeba było znaleźć tysiące maleńkich ślimaków, rozbić ich muszle i usunąć ślimaka. W starożytnych miejscach Sydonu i Tyru znaleziono góry pustych muszli. Ślimaki pozostawiano do namoczenia, następnie usuwano mały gruczoł, wyciskano sok i umieszczano w misce, którą wystawiano na słońce. Tam następowała niezwykła przemiana. W świetle słonecznym sok stawał się biały, potem żółtozielony, następnie zielony, fioletowy, a na samym końcu czerwonawy, który stawał się coraz ciemniejszy. Aby uzyskać pożądany odcień, proces musiał zostać zatrzymany dokładnie w odpowiednim momencie. Kolor mógł wahać się od jasnego szkarłatu do ciemnego fioletu – barwy zaschniętej krwi. Tak uzyskanym barwnikiem farbowano wełnę, len lub jedwab. Dokładny odcień wahał się od szkarłatu do fioletu, ale zawsze był bogaty, jasny i trwały.
Co ciekawe w Chinach purpurowy barwnik wytwarzano z rośliny o nazwie purpurowy gromwell (Lithospermum erythrorhizon). Dzięki temu nie był on tak kosztowny jak na Zachodzie. Niestety wieści nie rozchodziły się wówczas tak szybko i Europa długo jeszcze barwiła szaty ślimakami.
Purpura w kościele
W chrześcijańskiej ikonografii purpura to kolor do przedstawienia postaci świętych, których życie było związane z cierpieniem i męczeństwem, np. św. Wawrzyńca, św. Agnieszki czy św. Sebastiana.
W kościele katolickim księża przyodziewają purpurowe szaty liturgiczne w okresie Wielkiego Postu i Adwentu. Jest to czas pokuty i oczekiwania na przyjście Chrystusa. Kolor purpurowy stosuje się także na obrusach, kielichach, stułach i innych elementach dekoracji kościoła.
Purpura kojarzy się również z Krzyżem, który jest jednym z najważniejszych symboli chrześcijaństwa, a który według tradycji miał być wykonany z drewna cedrowego pomalowanego na kolor purpurowy. Ponadto, według Ewangelii św. Mateusza (27,28), żołnierze rzymscy przywdziewając Chrystusa przed ukrzyżowaniem, przyodziewali Go w purpurową szatę.
W kościele, kolorystyka i symbolika są bardzo ważne, a kolor purpurowy stanowi istotny element w liturgii katolickiej. Purpura utożsamiana jest z cierpieniem, krwią i męką Chrystusa. Dlatego okres Wielkiego Postu to czas, gdy duchowni noszą purpurowe szaty, aby symbolizować pokutę i refleksję nad swoim życiem duchowym.
Ponadto, kolor ten jest często stosowany podczas obrzędów związanych z sakramentami takimi jak np. święcenia kapłańskie. Nowo wyświęcony kapłan otrzymuje fioletową stułę.
Ciekawostki o purpurze
Wiedzieliście, że kolor purpurowy był jednym z ulubionych kolorów królowej Elżbiety I? Właśnie z jej polecenia powstało wiele dzieł sztuki, które wykorzystywały ten kolor, w tym portrety królowej, które często zawierały elementy purpurowe.
Purpura to jeden z najtrudniejszych kolorów do uzyskania w druku. Dzieje się tak dlatego, że tradycyjne drukarki nie są w stanie wytworzyć jego intensywnych odcieni.
W języku angielskim, wyrażenie „to be in the purple” oznaczało bycie w stanie szczytowej formie i mocy. Wszystko dlatego, że w starożytności purpurowy kolor był zarezerwowany dla osób o najwyższej pozycji społecznej i władzy.
W niektórych krajach, w tym w Chinach, purpurowy utożsamia się jako kolor żałoby i nie jest często noszony na weselach lub innych uroczystościach.
W psychologii kolorów, purpurowy jest uważany za kolor kojący i relaksujący, który może pomóc w redukcji stresu i poprawie samopoczucia.
Purpurowy jest często postrzegany jako jeden z najbardziej kreatywnych kolorów. To dlatego, że jest połączeniem dwóch przeciwstawnych barw – żywej czerwieni i uspokajającego błękitu. Połączenie pozwala na dostęp do obu stron emocjonalnego spektrum.
Na początku XX wieku purpura, zieleń i biel były kolorami ruchu kobiecego prawa wyborczego, który walczył o prawo do głosowania dla kobiet, ostatecznie odnosząc sukces dzięki 19. poprawce do konstytucji Stanów Zjednoczonych w 1920 r. Później, w latach 70. XX wieku, w hołdzie dla sufrażystek, stał się kolorem ruchu wyzwolenia kobiet.
Policyjne armatki wodne spryskały fioletowym barwnikiem tysiące demonstrantów. Działo się to w w Kapsztadzie w RPA 2 września 1989 r. Protest Purpurowego Deszczu przeciwko apartheidowi doprowadził do powstania hasła The Purple Shall Govern.
Purpurowa wstążka symbolizuje osoby z chorobą Alzheimera. Listopad jest Miesiącem Świadomości Alzheimera.
Kolor purpurowy w modzie
Jak już wspomnieliśmy purpura nierozerwalnie wiąże się z szatami kościelnymi. Ale ten kolor nie jest zarezerwowany tylko dla duchownych. Również świeccy bardzo lubią ten kolor i tworzą z nim ciekawe zestawienia kolorystyczne.
Bo po prawdzie to nader elegancki kolor, który można łatwo połączyć z innymi. Wystarczy tylko wybrać odcień, który najlepiej pasuje do okazji i naszego stylu. Jeśli nie jesteśmy na tyle odważni, by ubrać się od stóp do głów w purpurę, zacznijmy od samych stóp. Purpurowe botki, szpilki czy trampki sprawią, że nasza stylizacja nabierze wyrazistości.
To samo tyczy się innych dodatków takich jak torebki, paski, szaliki czy casualowy purpurowy sweterek. Wszak purpurze niedaleko do niedawno okrzykniętego kolorem roku Veri Peri, który jest odcieniem fioletu.
Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Kolor roku – ranking Pantone
Purpurowe sukienki w różnych odcieniach są modne i pasują na różne okazje, od formalnych po casualowe. Purpurowy to także dobry kolor w makijażu. Cień do powiek lub pomadka na ustach w tym odcieniu mogą dodać wyrazistości i podkreślić urodę.
Purpurowy od wieków jest popularnym kolorem w tekstyliach. W czasach starożytnych na ten kolor barwiono tkaniny dla członków rodziny królewskiej i innych wysoko postawionych osób. Dziś purpura to nadal popularny kolor w modzie i można go zobaczyć we wszystkim, od odzieży po tkaniny tapicerskie.
Purpurowy w sztuce
Jeśli chodzi o malarstwo, to w purpurowym szczególnie lubowali się impresjoniści i post-impresjoniści. U Vincenta VanGogha była to szczególnie często pojawiająca się barwa. Czasem przechodząca bardziej w granat, innym razem z domieszką bieli i czerwieni. Niemniej jednak obecna praktycznie w większości jego dzieł. Do szczególnie zwracających na siebie uwagę należą słynna Gwieździsta noc oraz Sypialnia przedstawiająca pokój artysty.
Innym artystą post-impresjonistycznym, który także lubił używać tej barwy był Paul Gauguin. Ten mieszkający na Tahiti malarz popełnił w swej karierze dzieło pt. Duch zmarłych czuwa. Płótno przedstawia tahitańską
Fiolet był popularny wśród prerafaelickich malarzy w Wielkiej Brytanii, w tym Arthura Hughesa, który kochał jasne kolory i romantyczne sceny.
Amerykański malarz John Singer Sargent popełnił wiele dzieł realistycznych z kolorem purpurowym. W ogóle był mistrzem w równoważeniu tego co precyzyjne, a tym, co zamglone. Tym, co kolorowe, a tym, co stonowane. Z pośród jego dzieł w purpurze wprost tonie Goździk, Lily, Lily, Rose – wspaniała scena rodzajowa przedstawiająca dwójkę dzieci z lampionami w ogrodzie. Jeszcze jeden obraz tego samego malarza – Lady Agnew z Lochnaw przedstawiający Gertrude Agnew, żonę Sir Andrew Agnew, dziewiątego baroneta. Siedząca postać kobieca ubrana jest w białą suknię przepasaną jasnopurpurową szarfą.
Pałac papieski w Awinionie to kolejny obraz w barwach purpury. Zostałnamalowany w 1900 roku przez Paula Signaca w stylu puentylizmu.
Salvador Dali stworzył purpurowy autoportret w stylistyce kubistycznej. Jest to dość nietypowe dzieło jak na tego artystę, który znany jest ze swoich surrealistycznych dzieł.
Obraz Henri Matisse’a z 1937 roku przedstawiający asystentkę Matisse’a Lydię Delectorską w purpurowym płaszczu jest przykładem dojrzałego stylu dekoracyjnego artysty. Dzieło nosi tytuł Kobieta w purpurowym płaszczu.
Purpurowy w filmach
Tym oto sposobem przenieśliśmy się do 10 muzy. Filmowcy lubią korzystać z ukrytych znaczeń i symboliki kolorów w filmach. Pamiętajmy, że film wyraża się przede wszystkim obrazem. Jako że purpurowy kojarzony jest z żalem, separacją i śmiercią, filmowcy takie właśnie sceny w swoich dziełach nasycają tą barwą. Purpura w kinematografii symbolizuje też koniec związku, marzenia i złudzenia, a także różnego rodzaju straty, w tym śmierć. Kolor purpurowy symbolizuje również miłość lesbijską. Symbolika ta wywodzi się z kilku fragmentów wierszy Safony, w których opisuje swoją kochankę, noszącą girlandy lub koronę z fiołków.
Zresztą filmowcy bardzo lubią ubierać swoje czarne charaktery (o ironio) w purpurę. W filmie animowanym Śpiąca Królewna z 1959 roku zła czarownica nosi czarno-purpurową suknię. A w filmie Batman w reżyserii Christophera Nolana Joker ubrany jest w purpurowy garnitur, który podkreśla jego szaleńczą naturę.
W filmie Blade Runner (2017) w jednej z najbardziej pamiętnych scen filmu, gdy K zostaje oddzielony od swojej wirtualnej ukochanej, przechodzi obok interaktywnych reklam z identycznymi dziewczynami – hologramami Joy – i flirtuje z nim gigantyczna kobieta na billboardzie. Joy, zgodnie z reklamą, jest idealną dziewczyną, dziewczyną marzeń i wszystkim pomiędzy. To najprawdopodobniej dlatego hologram z billboardu jest tak jaskrawo zabarwiony w odcieniach różu i purpury.
Mówiliśmy już o portretach Elżbiety I, która ponoć uwielbiała ten kolor. Wykorzystali to zgrabnie twórcy filmu Elżbieta: Złoty Wiek, ubierając grającą Elżbietę I Cate Blanchett w purpurową suknię.
W 1985 Steven Spielberg nakręcił film pt. Kolor purpury na podstawie powieści Alice Walker pod tym samym tytułem. Film z purpurą w tytule nawiązuje do koloru symbolizującego miłość lesbijską, która jest ukazana w subtelny sposób, pełna niedopowiedzeń, jak mgła, otaczająca relacje między głównymi bohaterkami tego dramatu. Jest jeszcze Purpurowa róża z Kairu – komedia romantyczna wyreżyserowana przez Woody’ego Allena.
Purpurowy w muzyce
Okazuje się, że purpura to kolor, po który często sięgają także muzycy. Mamy zatem słynną piosenkę Prince’a Purple Rain. Co artysta miał na myśli? „Kiedy na niebie pojawia się krew – czerwień i błękit dają fiolet purpurowy. Purpurowy deszcz symbolizuje koniec świata, chęć bycia wtedy z kimś, kogo kochasz, i wolę, by wiara, by Bóg przeprowadzili cię przez te strugi purpurowego deszczu.”
W latach 60. i wczesnych 70. purpurowy utożsamiano z kontrkulturą, psychodelikami i muzykami, takimi jak Jimi Hendrix ze swoją piosenką „Purple Haze” z 1967 r. oraz angielskim zespołem rockowym Deep Purple, który powstał w 1968 r.
Nasi rodzimi artyści także tworzyli pieśni z tym kolorem w tle. Tadeusz Woźniak napisał piosenkę pt. Zegarmistrz światła purpurowy. Utwór opowiada o śmierci, pokazując wszystkie jej blaski i cienie. Ten zegarmistrz odmierzający każdą minutę to właśnie alegoria śmierci, Boga, fatum bądź przeznaczenia. A światło to zarówno nasze życie jak i świat.
Purpurowy w naturze
Choć purpura jest dość rzadka w naturze, nie znaczy, że w ogóle nieobecna. Mamy wszak purpurowe kwiaty purpurowy gromwell – z którego Chińczycy pozyskiwali barwnik. Lawenda także kwitnie nieziemsko pięknym odcieniem purpury.
Werbena (Verbena bonariensis) to kolejny kwiat kwitnący w odcieniu soczystej purpury. I jest przecież bratek, który spośród wielu kolorów, może także wybarwiać się w kolorze purpurowym.
Na purpurowo kwitną także clematis, frezja, bez, szałwia omszona oraz sasanka zwyczajna.