Zęby – wszyscy wiemy (w teorii) czym są i jaką pełnią funkcję. Większość zwierząt bez zębów nie byłaby w stanie przeżuć pokarmów. W świecie ludzi pełnią również funkcję estetyczną. I to właśnie w kontekście estetyki, pojęcie takie jak kolory zębów ma szczególne znaczenie. Co wiemy o zębach i ich kolorach? Jakie barwy zębów występują naturalnie? Sprawdźmy to!
Co to są zęby i do czego służą?
Zęby są twardymi strukturami anatomicznymi, które występują u większości ssaków, w tym u ludzi. Zęby są przystosowane do różnych funkcji, takich jak rozdrabnianie i kruszenie pokarmu, pomoc w mowie oraz utrzymanie struktury jamy ustnej. Mają one różne kształty i rozmiary, w zależności od ich położenia i przeznaczenia.
Główne rodzaje zębów u człowieka to:
- Siekacze: Służą do przecinania i krojenia pokarmu. W szczęce i żuchwie każdej połowy szczęki występują cztery siekacze.
- Kły: Mają za zadanie rozrywanie i chwytanie pokarmu. Każda połowa szczęki posiada dwa kły, zlokalizowane obok siekaczy.
- Przedtrzonowce i trzonowce: Służą do kruszenia i mielenia pokarmu. W szczęce znajduje się po cztery przedtrzonowce i trzonowce po każdej stronie, a w żuchwie pojawiają się trzy przedtrzonowce i trzy trzonowce po każdej stronie.
Zęby odgrywają ważną rolę w procesie trawienia, umożliwiając rozbicie pokarmu na mniejsze kawałki, które są łatwiejsze do połykania i dalszej obróbki przez układ pokarmowy. Oprócz funkcji trawienia, zęby mają również znaczenie estetyczne: wpływają na wygląd i uśmiech człowieka. W celu utrzymania zdrowia jamy ustnej, ważne jest regularne szczotkowanie zębów, stosowanie nici dentystycznej oraz regularne wizyty u stomatologa. W razie jakichkolwiek problemów z zębami, takich jak próchnica czy choroby dziąseł, zaleca się skonsultowanie się z dentystą, który podejmie odpowiednie działania lecznicze.
Jakie kolory zębów występują w naturze?
W zależności od indywidualnych cech anatomicznych, genetyki oraz czynników zewnętrznych, kolory zębów mogą różnić się u różnych osób. Oto przykładowe kolory zębów, które mogą występować NATURALNIE:
- Biały: Jest to pożądany kolor zębów, który oznacza zdrowe szkliwo i odpowiednią higienę jamy ustnej.
- Żółty: Naturalny odcień zębów, który wynika z lekkiego prześwitywania zębiny przez cieńsze szkliwo.
- Brązowy: Może być spowodowany przez spożywanie barwiących pokarmów i napojów, palenie tytoniu lub nieprawidłową higienę jamy ustnej.
- Szary: Często jest wynikiem urazu lub martwicy miazgi zęba. Szary kolor może wskazywać na problem z zębem.
- Pstry: Może być wynikiem plam na powierzchni zębów, które mogą mieć różne kolory, takie jak brązowy, biały lub żółty.
Warto jednak pamiętać, że każdy ma indywidualny kolor zębów, który może różnić się od powyższych przykładów. Jeśli masz wątpliwości dotyczące zdrowia swoich zębów, zawsze warto skonsultować się z dentystą.
Naturalne kolory zębów – od czego zależą?
Naturalny kolor zębów jest głównie determinowany przez zębinę, która jest głębszą warstwą tkanki zęba. Zębina może mieć różne odcienie, począwszy od szarości, poprzez żółty, aż do brązowawego. Ten kolor jest głównie uwarunkowany genetycznie, chociaż czynniki zewnętrzne, takie jak dieta lub stosowane leki, mogą mieć również wpływ. Innym czynnikiem wpływającym na kolor zębów jest szkliwo zębowe. Gdy szkliwo jest naturalnie cienkie lub zużyte, zębina może bardziej prześwitywać. Z biegiem czasu i w wyniku stylu życia, kolor zębów może ulegać zmianom, a wpływ na ich estetykę mogą mieć również przebarwienia spowodowane spożywaniem produktów, takich jak kawa, herbata, jagody, czerwone wino lub napoje gazowane. Dlatego przy planowaniu diety warto zwrócić uwagę na spożywanie pokarmów o niewielkich właściwościach barwiących, aby utrzymać estetykę zębów.
Kolor zębów zależy przede wszystkim od naturalnego odcienia zębiny oraz grubości szkliwa, które otacza zębinę. Jeśli zębina jest intensywnie żółta, a szkliwo jest cienkie, trudno oczekiwać, że zęby będą miały naturalnie biały kolor. Dopiero wtedy, gdy szkliwo jest wystarczająco grube, zębina nie będzie przeświecać.
Oczywiście istnieje wiele innych czynników, które wpływają na kolor zębów i wiele z nich wynika z nieprawidłowej higieny jamy ustnej lub niezdrowego stylu życia.
Dziwny kolor zębów – o czym pamiętać?
Warto pamiętać, że:
- Zęby żółkną i ciemnieją z wiekiem, ponieważ zębina traci na intensywności, a szkliwo staje się cieńsze.
- Niektóre produkty spożywcze zawierają barwniki, takie jak czerwone wino, kawa, herbata czy buraki, które mogą barwić szkliwo zębów.
- Palenie papierosów i kontakt z nikotyną oraz substancjami smolistymi może powodować ciemnienie zębów.
- Niektóre leki, takie jak leki przeciwhistaminowe, tetracyklina lub niektóre leki na nadciśnienie, mogą wpływać na kolor zębów, sprawiając, że są one ciemniejsze.
W wielu przypadkach żółty lub brązowy odcień zębów może być efektem niedokładnego mycia zębów. Nagromadzenie płytki bakteryjnej, która nie jest regularnie usuwana, sprawia, że zęby wydają się ciemniejsze niż są w rzeczywistości. Regularna higiena jamy ustnej, w tym wizyty u dentysty, może znacznie poprawić wygląd zębów i rozjaśnić ich kolor.
Śnieżnobiały kolor zębów – czy istnieje?
Istnieje jedno wyjątkowe zjawisko, gdy kolor zębów rzeczywiście jest bardzo biały. Dotyczy to zębów mlecznych, które mają tendencję do nieskazitelnej bieli. Wynika to ze specyficznej struktury zębów mlecznych, gdzie kolor zębiny zwykle przyjmuje odcień niebiesko-biały, podczas gdy zęby stałe mają tendencję do przyjmowania żółtawego lub szarawego odcienia. Czasami zdarzają się osoby, których zębina ma brązowe refleksy, ale zazwyczaj są to ludzie w podeszłym wieku lub cierpiący na próchnicę.
Kolory zębów na skali profesjonalnej czyli jak oceniają kolory zębów stomatolodzy
Skala kolorów zębów jest powszechnie stosowana i akceptowana w dziedzinie stomatologii na całym świecie. W publikacjach i przewodnikach związanych z tą branżą można znaleźć dokładne wytyczne oraz próbniki, które służą do określenia naturalnego koloru zębów pacjenta. Po uwzględnieniu potencjalnych czynników zewnętrznych, które mogą wpływać na kolor zębów, stomatolog jest w stanie przeprowadzić bezpieczny zabieg wybielania, mający na celu uzyskanie jak najjaśniejszego odcienia zębów. Istnieje powszechnie stosowany standardowy przewodnik kolorów zębów, który dzieli je na cztery kategorie:
- kolor a – zęby czerwonobrązowe;
- kolor b – zęby czerwonożółte;
- kolor c – zęby szare;
- kolor d – zęby szaroczerwone.
Każda z tych kategorii jest dalej podzielona na kilka stopni zaciemnienia, zwykle cztery, choć w niektórych przypadkach można spotkać bardziej szczegółowe podziały. Dzięki temu możemy otrzymać oznaczenia kolorów zębów takie jak a3, b1 czy c2. Który jest najjaśniejszym kolorem zębów? Przyjmuje się, że zęby z kategorii b i c są najbardziej zbliżone do białego odcienia wizualnie.
Większość pacjentów ma łatwość w dokładnym określeniu naturalnego koloru zębów, korzystając z podstawowego podziału na odcienie.
Dziwne kolory zębów czyli jak zaskakuje świat zwierząt
W świecie zwierząt można spotkać różnorodne i czasami nietypowe kolory zębów. To tylko kilka przykładów z wielu interesujących kolorów zębów, które występują u różnych gatunków zwierząt. Przyroda jest pełna różnorodności, także jeśli chodzi o zęby i ich kolory. Oto kilka przykładów:
Ciekawe ubarwienie zębów u zwierząt
- Czerwone zęby u hipopotama: Hipopotamy mają zęby o intensywnie czerwonym kolorze, który wynika z obecności substancji chemicznej zwanej hipocytyną. Ta substancja pomaga chronić zęby przed uszkodzeniami i zapalnymi stanami dziąseł.
- Pomarańczowe zęby u narwala: Narwale, rodzaj wieloryba z rodziny delfinowatych, mają długi ząb, znany jako kieł narwala, który może mieć intensywny pomarańczowy kolor. Jest to rezultat obecności pigmentów, takich jak melanozy i porfiryne, wewnątrz zęba.
- Zielone zęby u niektórych gatunków jaszczurek: Niektóre jaszczurki, takie jak jaszczurka zielona (Lacerta viridis), mają zielone zęby. Kolor ten wynika z obecności zielonego pigmentu w zębinie.
- Czarne zęby u czarnej mewy: Czarna mewa (Larus marinus), duża morska ptak, ma czarne zęby. Jest to rezultat obecności czarnego barwnika melaniny w zębinie.
- Fioletowe zęby u ślimaków morskich: Niektóre gatunki ślimaków morskich, takie jak Haliotis iris, mają zęby w intensywnym fioletowym kolorze. Jest to spowodowane obecnością minerałów, takich jak porfiryny, w strukturze zębów.
- Pomarańczowe zęby u płaszczki czarniawej: Płaszczka czarniawa (Chiton tuberculatus), ma zęby o pomarańczowym kolorze. Kolor ten wynika z obecności minerałów, takich jak goethyt czy hematyt, w strukturze zębów.
- Białe zęby u geparda: Gepardy mają charakterystyczne białe zęby, które stanowią kontrast z ich czarnymi znakami na pysku. Ten kolor zębów u gepardów jest po części wynikiem obecności mlecznych komórek, zwanych mlecznymi komórkami Mott, w szkliwie zębów.
- Czarne zęby u sumatranu: Sumatran, gatunek nosorożca, ma zęby o ciemnym, niemal czarnym kolorze. Jest to spowodowane obecnością melaniny, czarnego barwnika, w szkliwie zębów.
- Zielone zęby u jeżowców: Niektóre gatunki jeżowców, takie jak Strongylocentrotus droebachiensis, mają zielone zęby. Kolor ten jest wynikiem obecności pigmentów organicznych, takich jak chlorofil, wewnątrz zębów.